Romengri perzekucija andre Slovakijakri them rakhľas peskro učipen andro 1944 – 1945 berša. Zachudňas pes maj phareder vacht andro le Romengro dživipen prekal o 2. lumakro mariben.. Odoj, kaj ačhelas Dubňicakro buťakro lagros, kerde andro novembros 1944 lagros prekal o Roma. Kidipnaskro lagros zathoďas e Ministerija pal e themutňi protekcija, diňas les andre peskri štruktura. Zachudno lagros prekal o Roma sas andre Slovakijakro them ča jekh. Sas oda čačikano koncentračno lagros, andro savo bičhavenas le Romen andal igisno Slovakija the peskre famiľijenca.

Andro charno vacht sas andro lagros buter Roma sar sas leskri kapacita: andro decembros 1944 odoj sas buter sar 700 berteňoša. O dživipen andro lagros sas but pharo. But šilalo jevend the but na lačhi higjena andro lagros, mosarde o sasťipen le čhavorenge the phure Romenge. The te andro lagros sas doktoris, leskri buťi sas na phari. Na sas soha te sasťarel, na sas o sasťipnaskre kamľipena andre igisno Slovakija u andro lagros na sas mek buter, vaš oda našťi pes sasťarenas aňi o loke nasvaľibena. E mulaňi lelas maj buter le cikne čhavoren, save nasvaľonas pro labarde buke. Maj phareder nasvaľipen sas e tifusiskri epidemija. Andro januaris 1945 berš la chudne buter berteňoša, o tifusis chudňas the jekh vartašis, olestar ačhile konflikti andro lagros, the andro pašo foros.

O Roma daratar perdal o tifusis chudne andal o lagros te denašel, so maškar o manuša andal o gava pašes paš o lagros avri vičhinelas dar, hoj e epidemija chudela the len. Andro lagros imar pes na tromanas te bičhavel aver Romen u o lagros pes chudňas andre karantena. Andro oda vacht e kontrola opral o lagros ile o Ňemci u on kamle e epidemija avri te marel radikalnones. Andro 23. februaris 1945 berš, phende hoj le Romen kampel te del andre špitaľa. Thode len pro vurdona u ande len andro Zbrojovkarsko arealos Dubňicate, kaj len savoren brutalnones murdarde. O nava murdarden andalo jekhetano hrobos andro Dubňicakro Udolie hine darantutno. Andro jekhetano hrobos sas arakhlo so ačhiľas pal o 26 murdarde. Maj zoraľi hiňi e brutalita savaha sas murdarde. O ekxhumačno raportos anel but zoraľi informacija pal masovo murdaripen. 26 mulendar sas 20 džene murša, lendar jekh 15 vaj 16 beršengro u 6 džuvľa, jekh lendar khabňi andro eftato čhon.

26 murdardendar sas ľivinde ča 18 Roma. Ko buter džene aňi oda na sas ľivišaga mulane. Jekhetane avrenca tele čik pes dživindara tasade. Sar e karantena agorinďas, imar o lagros na ande andre anglutňi situacija. E fronta avelas imar but pašes u o lagros ačhiľas bi e kontrola. O berteňoša pes dodžanle, hoj e dozorno rada sas rozmukhľi, andal o lagros gele u gele sako peskre dromeha. Oda, so ačhiľas le inventaristar so na ile peha o Ňemci, rozkidle o slugaďa the o civiľa Dubnicatar the andal o paše gava. Sar e fronta pregeľas, sas o kher kaj bešenas o Roma labardo, u o aver ačhavibena rozkidňas e firma Lozovský u Štefanec. O lagros sas avka mište likvidimen, sar te aňi šoha na sas.